The King’s Speech
boeit door persoonlijk drama en historische beelden

Vorig jaar won The King's Speech maar liefst vier Oscars, voor beste film, beste regisseur (Tom Hooper), beste mannelijke hoofdrol (Colin Firth) en beste origineel scenario. Het getuigt dan ook van de nodige moed van theatermaker Ab Gietelink om al zo kort na dat enorme succes een toneelversie uit te brengen. Zeker als je bedenkt dat hij niet alleen verantwoordelijk is voor de regie en het toneelbeeld, maar ook nog eens zelf de hoofdrol opeist.

Dat lijkt op de goden verzoeken, temeer daar het oeuvre van Gietelink in artistiek opzicht nogal eens vragen heeft opgeroepen, getuige onder andere de lange strijd die hij heeft gevoerd tegen het NFPK. Het is dan ook een grote verrassing dat Ab Gietelink erin is geslaagd om van deze mission impossible een boeiende, geestige en zelfs bij tijd en wijle ontroerende voorstelling te maken.

Zeker, er kleven de nodige bezwaren aan. Het spel is wat ouderwets en kent weinig diepgang; een aantal scènes is langdradig of overbodig. Daar staat tegenover dat hij enkele dramaturgische ingrepen heeft gedaan die uitstekend uitpakken. De belangrijkste is het feit dat hij historische beelden gebruikt om het verhaal kracht bij te zitten. Je kijkt naar Chamberlain en Hitler op groot scherm en je luistert naar krakende radiospeeches van de echte koning George VI, de vader van de huidige koningin Elisabeth.

Dat geeft een extra dimensie aan het verhaal van de stotterende koning. Het is een beetje een geschiedenisboek dat tot leven komt. Van de zwart-wit beelden op scherm pakken de acteurs driedimensionaal en in kleur de draad weer op. De tweede ingreep is het reduceren van het aantal personages en het focussen op de politieke gesprekken tussen onder andere de aartsbisschop en Winston Churchill. Veel meer dan in de film wordt het persoonlijke drama van George geplaatst tegen de achtergrond van het Verenigd Koninkrijk in de bange dagen vlak voor de Tweede Wereldoorlog.

Tegelijkertijd is deze voorstelling niet een kapstok waaraan politieke ideeën worden gehangen, wat bij Gietelink in het verleden nogal eens wilde gebeuren. Nu is ook het persoonlijke drama van de koning goed uitgewerkt. Het verhaal van de man die koning wordt tegen wil en dank, de man die zijn emoties niet mag laten zien in de stiff upper lip-cultuur van de Britten. Stotteren is een handicap die heel kwetsbaar maakt: het is onmogelijk te verbergen. De overwinning van zijn onzekerheid, met hulp van de alle regels tartende logopedist Lionel is een mooi verhaal over het overwinnen van persoonlijke zwakheden. Het stuk eindigt met de beroemde speech van George VI waarmee hij de Britten voorbereidt op de Tweede Wereldoorlog. Zonder één stotter.

The King's Speech door Theatergroep Nomade. Gezien: Stadsschouwburg Haarlem, 29 sep.

Over Margriet Prinssen
Margriet Prinssen studeerde Nederlands en theaterwetenschap. Ze schrijft sinds 1989 over theater voor onder andere Haarlems Dagblad, de GPD-bladen en HDC-media.